SERBEST NAZIM VE TOPLUMCU ŞİİR(1920-1960)

• Materyalist ve Marksist bir dünya görüşü üzerine temellenmiştir.
• Anlatımda söylev üslubu ağır basar.
• Serbest şiirin olanaklarından yararlanılmıştır.
• Dil, daha çok alıcıyı harekete geçirme işleviyle kullanılmıştır.
• Geleneksel sanat anlayışına karşı çıkılmıştır.
• Baskı, başkaldırı, sömürü, emek gibi konular işlenmiştir.
• Bazı sanatçılar fütürizm(gelecekçilik) akımından etkilenmişlerdir.
• Toplumsal gerçekleri yansıtmayı amaçlamıştır.
• Toplum için sanat anlayışı benimsenmiştir.
• Politik bir şiirdir.
• Günümüzde kent, birey ve kapitalizm ilişkilerini anlatır.
• Pragmatik(faydacı) bir yaklaşımları vardır.
• Şiir tezlidir, savunulan bir görüş vardır ve bu görüş kendini şiirde belli eder.
• Geniş kitlelere hitap etmek, onları harekete geçirmek için yazılmıştır.
• Şiirde biçimden çok içeriğe önem vermişler bu sebeple de ölçüsüz, kafiyesiz şiirler yazmışlardır.
• Öncüsü Nazım Hikmet’tir.

Gelecekçilik (Fütürizm):  Akımın öncüsü İtalyan şair, romancı, oyun yazarı ve yayın yönetmeni Filippo Tommaso Marinetti'dir.20. yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkan bu akımın sanatçıları, şiirde temel öğelerin cesaret ve isyan olduğunu savunmuşlardır. Edebiyatın durgun değil hareketli, barışçıl değil kavgacıl olmasını istemişlerdir. Savaşı övmüşler ve geçmişi kötülemişlerdir. Türk Edebiyatında Nazım Hikmet, ünlü Rus şairi gelecekçi Mayokovski’den etkilenmiştir.

SERBEST NAZIM VE TOPLUMCU ŞİİRİN ÖNEMLİ TEMSİLCİLERİ

NAZIM HİKMET (1902 – 1963)

• Toplumcu gerçekçi edebiyatın öncüsü olup, ilk şiirlerini ölçülü ve uyaklı yazmıştır.
• Rusya’daki öğrenim yıllarında Fütürist şair Mayakovski’nin sanat görüşünü benimsemiş, ölçülü ve uyaklı şiiri bırakmıştır.
• Rusya’dan döndükten sonra öz, biçim ve tema bakımından yeni şiirleriyle serbest nazmın ve toplumcu şiirin ilk örneklerini vermiş; bu yönüyle pek çok şairi etkilemiştir.
• Şiir dışında roman, tiyatro, masal, mektup gibi türlerde eserler vermiştir.
• Şiirde kullanılan, kullanılmayan sözcük diye bir ayrım yapmamış, dizeleri oluşturmaya getirdiği özgünlükle serbest nazmın gelişmesine önemli katkı sağlamıştır.
• Hem şekil hem tema, içerik bakımından şiirimize büyük genişlik getirmiş ve kendindin sonrakileri etkilemiştir.
• Hitabete dayalı propaganda şiirler yazmıştır.
• Fütürizmden etkilenmiştir. Makine hâkimiyetinin özlemini çeker hatta makine olmak ister.
• “Memleketimden İnsan Manzaraları” ve Kuruluş Savaşı’nı anlattığı “Kuvayı Milliye Destanı” önemli eserlerindendir.

Eserleri:

Şiir: 835 Satır, Jokond ile Si-Ya-u, Memleketimden İnsan Manzaraları, Kuvayı Milliye Destanı, 1+1=Bir, Varan, Gece Gelen Telgraf, Benerci Kendini Niçin Öldürdü, Taranta Babu’ya Mektuplar, Simavna Kadısı…

Tiyatro: Kafatası, Yusuf ile Menofis, Bir ölü Evi, Unutulan Adam, Sabahat, Enayi, İnsanlık Ölmedi Ya, Allah Rahatlık Versin, Demokles’in Kılıcı, Kadınların İsyanı…

Roman: Kan Konuşmaz, Yeşil Elmalar, Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim

Masal: Sevdalı Bulut

Mektup: Kemal Tahir’e Mahpushaneden Mektuplar

Fıkra: İt Ürür Kervan Yürür, Milli Gurur

RIFAT ILGAZ (1911 – 1993)

• Toplumcu gerçekçi bir şair ve yazardır.
• Özellikle 1940’lı yıllarda yoksulların yaşamlarını anlattığı şiirleriyle, toplumcu gerçekçi şairlerin önemli temsilcilerindedir.
• “Markopaşa” dergisinde mizahi yazılar yazmıştır. Türk edebiyatının gülmece(mizah) ustalarındandır.
• En önemli eserlerinden olan Hababam Sınıfı, başlangıçta tiyatro olarak yayımlanmıştır.

Eserleri:

Şiir: Sınıf, Yaşadıkça, Devam, Bütün Şiirleri, Üsküdar’da Sabah Oldu, Yarenlik, Soluk Soluğa, Güvercinim Uyur mu, Kulağımız Kirişte,

Roman: Karartma Geceleri, Sarı Yazma, Hababam Sınıfı, Bizim Koğuş, Karadeniz Kıyıcığında, İcraatın İçinde, Halime Kaptan

Öykü: Don Kişot İstanbul’da, Kesmeli Bunları, Radarın Anahtarı, Saksağanın Kuyruğu, Nerde O Eski Usturalar

Mizahi Hikâyeler: Don Kişot İstanbul’da, Radarın Anahtarı

Mizahi Romanlar: Hababam Sınıfı, Pijamalılar

Anı: Yokuş Yukarı, Kırk Yıl Önce Kırk Yıl Sonra, Bizde Yaşadık.

CEYHUN ATUF KANSU (1919 – 1978)

Önceleri halk şiirinden etkilenen şair, 1940’lı yıllarda toplumcu gerçekçi şiire katılarak serbest şiirler yazmaya başlamıştır.

Şiirleri dışında makale, hikâye, deneme türlerinde de yazan sanatçı, “Dünyanın Bütün Çiçekleri”, “Kızamuk Ağıdı” adlı şiirleriyle sevilmiştir.

Eserleri:

Şiir: Bağbozumu Sofrası, Bağımsızlık Gülü, Sakarya Meydan Savaşı, Yanık Hava

ERCÜMENT BEHZAT LAV (1903 – 1984)

• İlk şiir kitaplarını 1930’lu yılların başında yayımlayarak adını duyuran şair ölçülü, uyaklı şiire karşı çıkışıyla dikkati çekmiştir.
• Fütürizmin ilk temsilcisidir.
• Gerçeküstücülükten başlayarak değişik şiir akımlarını deneyen şair, şiirimize alaysılamayı getiren ilk şair olma özelliğini taşır.

Eserleri:

Şiir: S.O.S, Kaos, Açıl Kilidim Açıl, Mau Mau, Üç Anadolu

HASAN İZZETTİN DİNAMO (1909 – 1989)

• İlk şiirlerinde Faruk Nafiz’in etkisinde kalan sanatçı daha sonra Nazım Hikmet’in etkisinde kalmıştır.
• Marksist anlayışla şiirler yazmıştır.
• Toplumcu gerçekçi bir sanatçıdır.

Eserleri:

Şiir: Adsız Kitap, Deniz Feneri, Karacaahmet Senfonisi, Özgürlük Türküsü, Mapusanemden Şiirler, Sürgün Şiirleri, Gecekondumdan Şiirler, Kavga Şiirleri, Çoban Şiirleri, Tuyuglar, Nazım’dan Meltemler

HASAN HÜSEYİN (1927 – 1984)

Önce, kullandığı dil ve şiir dünyasını algılaması bakımından Attila İlhan’ın etkisinde kalmışsa da giderek kendi söyleyişini bulmuştur.

“Kavel”, “Kızılırmak”, “Temmuz Bildirisi” adlı şiir kitaplarıyla toplumcu şiirde yeni örnekler vermiştir.

Toplumcu gerçekçidir.

Eserleri:

Şiir: Kızılkuğu, Ağlasın Ay Şafağı, Oğlak, Acıyı Bal Eyledik, Kelepçenin Karasında Bir Ak Güvercin, Kavel, Kızılırmak, Temmuz Bildirisi

AHMET ARİF (1927 – 1991)

Toplumcu gerçekçi şairler arasındadır.

Anadolu insanını anlatmıştır.

Doğu Anadolu insanının sorunlarını ele almıştır.

Marksist bir anlayışa sahiptir.

Halk türkü, ağıt ve masalların hem içli, hem gür sesi ve özüyle beslenmiştir.

Eseri:

Şiir: Hasretinden Prangalar Eskittim

ÖZDEMİR İNCE (1936 – …)

İlk şiiri 1954’te “Kaynak” dergisinde yayınlandı.

Pazar Postası, Türk Dili, Değişim, Dost, Şiir Sanatı, Papirüs, Soyut, Türkiye Yazıları, Milliyet Sanat, Yusufçuk, Adam Sanat gibi dergilerde yayınlanan şiirleriyle tanındı.

Şiir üzerine kuramsal yazılar ve değişik konularda denemeler, eleştirel denemeler yazdı.

Eserleri:

Şiir: Kargı, Tutanaklar, Kiraz Zamanı, Karşı Yazgı, Rüzgâra Yazılıdır, Elmanın Tarihi, Kentler, Yedi Der-yalar Geçsen, Siyasetname, Eski Şiirler, Canyelekleri Tavandadır, Hayat Bilgisi, Zorba ve Ozan, Başak ile Terazi, Burçlar Kuşağı, Güneş Saati, Gürlevik, Yazın Sesi, Uykusuzluk, Mani Hayy, Evren Ağacı, Bütün şiirleri (Tekvin, Delta, Tohum Ölürse, Yağmur Taşı)
 
MİLLİ EDEBİYAT ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR VE TEMSİLCİLERİ İÇİN TIKLAYINIZ!!!